ผู้นำหลายคนคุ้นชินกับการ “สั่ง” เพราะมันรวดเร็วและได้ผลทันตา แต่การสั่งเพียงอย่างเดียวอาจทำให้ทีมทำงานแบบเชื่อฟังโดยไม่คิด ขาดการมีส่วนร่วม และไม่เกิดการเรียนรู้ระยะยาว ทางเลือกที่ทรงพลังยิ่งกว่าคือการใช้ “คำถาม” เพื่อเปิดพื้นที่ให้คนคิดด้วยตัวเอง แนวทางนี้เรียกว่า Socratic Leadership หรือ “การนำแบบโสเครติส” ที่เน้นการตั้งคำถามมากกว่าการบอกคำตอบ
🟢 ขั้นตอนที่ 1: เข้าใจแนวคิด Socratic Leadership
โสเครติส (Socrates) เชื่อว่าการเรียนรู้ที่แท้จริงเกิดจาก “การตั้งคำถาม” ไม่ใช่การยัดเยียดคำตอบ สำหรับผู้นำ นั่นหมายถึงการใช้คำถามเพื่อชวนทีมคิด วิเคราะห์ และหาคำตอบด้วยตัวเอง → ผลลัพธ์คือทีมรู้สึกมีส่วนร่วม และพัฒนาความคิดเชิงวิพากษ์ (Critical Thinking)
🟢 ขั้นตอนที่ 2: ใช้คำถามเปิด แทนที่จะถามแบบปิด
- คำถามปิด: “คุณทำงานเสร็จหรือยัง?” → ได้คำตอบสั้น ๆ เช่น “เสร็จแล้ว/ยัง”
- คำถามเปิด: “คุณคิดว่าอุปสรรคใหญ่ที่สุดของงานนี้คืออะไร?” → เปิดโอกาสให้ผู้ฟังได้อธิบาย มองหาทางแก้ และสะท้อนความคิด
เคล็ดลับ: ขึ้นต้นด้วย “อะไร” “อย่างไร” หรือ “เพราะอะไร” จะช่วยให้คำถามลึกและกว้างขึ้น
🟢 ขั้นตอนที่ 3: ตัวอย่างคำถามทรงพลังที่ผู้นำใช้ได้
- “เราจะทำสิ่งนี้ให้มีคุณค่ากับลูกค้ามากขึ้นได้อย่างไร?”
- “มีวิธีไหนที่ง่ายกว่าหรือเร็วกว่า?”
- “ถ้าไม่กลัวผิดพลาด คุณอยากลองทำอะไรใหม่ ๆ?”
- “เราจะวัดความสำเร็จของงานนี้ยังไงดี?”
คำถามเหล่านี้ไม่เพียงชวนคิด แต่ยังแสดงว่าผู้นำเปิดใจฟังและให้เกียรติความเห็นของทีม
🟢 ขั้นตอนที่ 4: ฟังคำตอบอย่างจริงใจ
การใช้คำถามจะไร้พลังทันที ถ้าผู้นำถามเสร็จแล้วไม่ฟัง คีย์สำคัญคือ Active Listening หรือการฟังอย่างตั้งใจ → พยักหน้า จดโน้ต หรือถามต่อเพื่อเจาะลึก สิ่งนี้ทำให้ทีมรู้ว่าความคิดของพวกเขามีค่า
🟢 ขั้นตอนที่ 5: ผลลัพธ์ที่เกิดขึ้น
เมื่อผู้นำใช้ “คำถาม” แทน “คำสั่ง” ทีมจะได้ผลลัพธ์ที่แตกต่างออกไป:
- คนรู้สึกเป็นเจ้าของงาน ไม่ใช่แค่ผู้ทำตาม
- เกิดการเรียนรู้และการคิดเชิงระบบ
- ความสัมพันธ์ในทีมดีขึ้น เพราะบรรยากาศเต็มไปด้วยการฟังและการแลกเปลี่ยน
- ผู้นำไม่ต้องแบกทุกคำตอบ แต่ทำหน้าที่เป็นผู้กระตุ้นให้ทีมเติบโต
💬 สรุป: คำถามคือพลังที่สร้างคน
คำสั่งทำให้คนเชื่อฟัง
แต่คำถามทำให้คนคิดและเติบโต
การนำด้วย Socratic Leadership → ใช้คำถามเปิด → ฟังอย่างจริงใจ → และกระตุ้นให้ทีมคิดด้วยตัวเอง จะทำให้ผู้นำสร้างอำนาจจาก “ความน่าเชื่อถือ” และ “แรงบันดาลใจ” ไม่ใช่จากการบังคับ
📘 “อำนาจกับตรรกะ” คือหนังสือที่ชวนเรามองอำนาจในมิติใหม่—ไม่ใช่การควบคุม แต่คือการใช้เหตุผล คำถาม และการฟัง เพื่อสร้างพลังที่ยั่งยืนทั้งต่อตัวเราและต่อผู้คนรอบข้าง