ชุดคำถามชวนคิด เป็นชุดคำถามที่กระตุ้นให้เด็กคิด สามารถใช้ทั้งสำหรับทำกิจกรรมกลุ่ม หรือเป็นชุดคำถามที่ผู้ปกครองชวนเด็กๆคุย ตามโอกาสที่เหมาะสม เพื่อกระตุ้นการใฝ่รู้สำหรับเด็ก โดยแบ่งเป็น คำถามเปิดประเด็น กับคำถามกระตุ้นให้คิด
- คำถามกระตุ้นให้คิด เป็นคำถามเพื่อชวนสนทนาให้เกิดการคิดต่อ คิดทบทวน พยายามมองในหลายๆมิติมากยิ่งขึ้น ตัวอย่างเช่น
— ช่วยอธิบายให้มากกว่านี้หน่อย ?
— สามารถบอกได้มั้ยว่า ทำไม ?
— ดังนั้น….คือ (ทวนคำถาม) ?
— สามารถยกตัวอย่างได้หรือไม่ ?
— สิ่งที่กล่าวเมื่อกี้ หมายความว่าอย่างไร ?
— ทำไมมันถึงสำคัญ ?
- คำถามเปิดประเด็น จะเป็นคำถามชวนคิด Philosophical Question เป็นคำถามพื้นฐานในชีวิตประจำวัน
ยกตัวอย่างเช่น
1.ถ้าคุณถูกไดโนเสาร์ตัวสุดท้ายที่มีอยู่บนโลกจับ เราควรจะยิงไดโนเสาร์ตัวนั้นหรือไม่
2.ทำไมคุณควรทำความดี แม้ไม่มีคนเห็น
3. เสือมีสิทธิที่จะเลือกไม่สูญพันธุ์หรือไม่
4. การให้อภัยคนเป็นสิ่งที่ผิดหรือไม่
5. คนที่นิสัยไม่ดีสามารถเป็นผู้นำที่ดีได้หรือไม่
6. เราจะรู้ได้อย่างไรว่าอะไรควรเชื่อ
7. เราควรจะคาดหวังว่าคนรวยจะช่วยคนจนหรือไม่ อย่างไร เท่าไหร่
8.ความหมายคืออะไร ระหว่างสิ่งที่ฉันต้องการสื่อ หรือสิ่งที่คุณเข้าใจ
9. อะไรที่คอมพิวเตอร์ควรจะทำได้ เพื่อให้มีสิทธิเลือกตั้ง
10. คณิตศาสตร์เป็นสิ่งที่ถูกประดิษฐ์ขึ้น หรือ ถูกค้นพบ
11. เมื่อไหร่ถึงจะเรียกว่าเป็นความคิดสากล
12. การก็อปปี้จะเป็นสิ่งที่ดีตอนไหน
13. ศิลปะเป็นสิ่งที่มีประโยชน์หรือไม่
14. โทนเสียงสามารถสื่อความหมายหรือไม่
15. ครูคือบุคคลที่ไม่ควรโกหกเลยหรือไม่
16. อันไหนคือแย่กว่ากัน ระหว่างเต๊ะไปที่ลูกบอล 2 ครั้งแล้วกระจกแตก กับเต๊ะ 4 ครั้งกระจกไม่แตก
17. เราควรให้เกียรติคนในครอบครัว ที่มีคนทำผิดเป็นสมาชิกหรือไม่
18. มีอะไรที่ไม่สามารถสื่อสารทางข้อความได้
19. ผู้ใหญ่ในปัจจุบัน สามารถถูกตำหนิในสิ่งที่พวกเขาทำผิดใน 20 ปีที่แล้วหรือไม่
20. เมื่อไหร่ควรเสี่ยง
21. เราสามารถสื่อสารทุกสิ่ง จากภาษาหนึ่งไปอีกภาษาหนึ่งได้หรือไม่
22. คนจนแต่สามารถกินอยู่แบบคนรวย หรือ คนรวยสามารถกินอยู่แบบคนจนได้หรือไม่
23. ลูกเป็นหนี้อะไรพ่อแม่
24. คุณเลิกเป็นเด็กเมื่อไหรj
25. เมื่อไหร่ที่คุณเป็นคนแก่
26. คนที่มีเหตุผลเขาจะตัดสินใจอย่างไร
27. ถ้าคุณเปลี่ยนกติกา มันยังคงเป็นเกมส์เดิมหรือไม่
28. สามารถมีภาษาไหนที่มีคนใช้ภาษาเพียงคนเดียวหรือไม่
29. อะไรที่ทำให้สิ่งๆหนึ่งสวย
30. ทุกๆอย่างมีสาเหตุใช่หรือไม่
31. อนาคตยาวนานกว่าอดีตใช่หรือไม่
32. เมื่อไหร่ที่คุณควรจะปฏิเสธการเรียงตามลำดับ
33. อะไรที่ทำให้ภาพวาดมีมูลค่า
34. การปรากฏของสิ่งๆหนึ่งสำคัญอย่างไร
35. เราควรจะจำกัดสิ่งที่แต่ละคนมีสิทธิครอบครองหรือไม่
ชุดคำถามเพื่อกระตุ้นการคิดเชิงลึก ทำเป็นการ์ด ไว้ทำกิจกรรมอภิปรายเป็นคู่ หรือเป็นกลุ่ม
เครดิต Jason Buckley and Tom Bigglestone of www.thephilosophyman.com
และ Peter Worley จาก www.philosophy-foundation.org for provoking thinking about contentless questions facilitation